Συχνές ερωτήσεις

Η βασική οδηγία αυτοπροστασίας εάν κατά τη διάρκεια του σεισμού βρίσκεστε μέσα σε κτίριο είναι:

Μόνο εάν βρίσκεται σε κτίριο από φέρουσα τοιχοποιία, δηλαδή πέτρινο ή πλινθόκτιστο κτίριο. Στα κτίρια από οπλισμένο σκυρόδεμα η κάσα της πόρτας δεν προσφέρει κάποια ιδιαίτερη προστασία. Η βασική οδηγία αυτοπροστασίας σε οποιαδήποτε περίπτωση είναι: σκύψε, καλύψου κάτω από ένα γερό, ξύλινο τραπέζι ή γραφείο και κράτησε το πόδι του.

Οι σεισμοί οφείλουν τη γένεσή του σε εσωτερικές διεργασίες της γης. Οι περισσότεροι από αυτούς προκαλούνται από την καταπόνηση του λιθοσφαιρικού υλικού εξαιτίας της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών. Η εστία του κάθε σεισμού βρίσκεται αρκετά έως πολλά χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της γης. Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι οι καιρικές συνθήκες, δηλαδή ο καλός ή ο άσχημος καιρός, η ζέστη ή το κρύο, το καλοκαίρι ή ο χειμώνας, δεν σχετίζονται με την εκδήλωση των σεισμών.

Όταν κάποιος αισθανθεί σεισμική δόνηση, πρέπει να παραμείνει στο χώρο του και να καλυφθεί άμεσα κάτω από ένα γερό τραπέζι ή ένα γραφείο. Θα πρέπει να απομακρυνθεί, όσο είναι δυνατόν, από επικινδυνότητες όπως: παράθυρα, ογκώδη αστήριχτα έπιπλα κ.λπ. Θα πρέπει να παραμείνει καλυμμένος μέχρι να σταματήσει η δόνηση.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει τραπέζι ή γραφείο στο χώρο που βρίσκεται, θα πρέπει να μειώσει το ύψος του πλησιάζοντας στο έδαφος στο κέντρο του δωματίου και να προστατέψει το κεφάλι και τον αυχένα με τα χέρια του.

Την ώρα της δόνησης θα πρέπει να παραμείνει στην θέση του, μακριά από επικινδυνότητες, όσο αυτό είναι δυνατόν. Αν χρησιμοποιεί αμαξίδιο πρέπει όταν αισθανθεί το σεισμό να βάλει φρένο και στη συνέχεια να καλύψει το κεφάλι του και τον αυχένα με τα χέρια του ή με κάποιο άλλο αντικείμενο, σκύβοντας όσο το δυνατόν περισσότερο.

Πρέπει να παραμείνει στο κάθισμά του για όση ώρα διαρκεί η δόνηση, να σκύψει όσο μπορεί το κεφάλι του και να προστατέψει το κεφάλι και τον αυχένα με τα χέρια του.

Μετά το τέλος της σεισμικής δόνησης θα πρέπει, διατηρώντας την ψυχραιμία του, να φορέσει παπούτσια και κατάλληλα για την εποχή ρούχα και να κλείσει τους γενικούς διακόπτες (ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, νερού). Στη συνέχεια θα πρέπει να εκκενώσει προσεκτικά το κτίριο από το κλιμακοστάσιο, παίρνοντας μαζί του τα εφόδια έκτακτης ανάγκης, όπως: φακό, ραδιόφωνο με μπαταρίες, νερό, κλειδιά, φάρμακα κ.ά. Θα πρέπει να κινείται γρήγορα και προσεκτικά, χωρίς να τρέχει, μέχρι να φτάσει στον προεπιλεγμένο κοντινό, ανοικτό, ασφαλή χώρο καταφυγής (πλατεία, πάρκο κ.λπ.).

Ο σεισμός που έπληξε τη Χιλή στις 22 Μαΐου του 1960 είχε μέγεθος 9.5, το οποίο είναι το μεγαλύτερο μέγεθος όλων των εποχών. Περισσότεροι από 1.655 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, 3.000 τραυματίστηκαν και 2.000.000 έμειναν άστεγοι στη νότια Χιλή. Οι οικονομικές επιπτώσεις του σεισμού στη Χιλή ανήλθαν σε 550 εκατομμύρια δολάρια. Το τσουνάμι που δημιουργήθηκε προκάλεσε 61 ανθρώπινες απώλειες στη Χαβάη, 138 στην Ιαπωνία και 32 στις Φιλιππίνες.

Ο σεισμός (Μ=8) που έπληξε την Κίνα (Shaanxi) στις 23 Ιανουαρίου του 1556 και είχε περισσότερους από 830.000 νεκρούς, είναι ο σεισμός με τις περισσότερες ανθρώπινες απώλειες όλων των εποχών. Σύμφωνα με τις επίσημες αναφορές ο σεισμός που έπληξε την Αιτή στις 12 Ιανουαρίου του 2010 είχε 316.000 νεκρούς, οπότε είναι το δεύτερο στην ιστορία του πλανήτη σεισμικό συμβάν από άποψη αριθμού ανθρωπίνων απωλειών.

3550 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 7000 τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια του σεισμού που έπληξε τη Χίο στις 3 Απριλίου του 1881. Το νότιο τμήμα του νησιού υπέστη μεγάλες καταστροφές, κυρίως τα χωριά: Νένητα, Βουνό, Φλάτσια, Καλαμωτή, Κοινή, Καλλιμασιά, Δίδυμα. Παρατηρήθηκαν επίσης κατολισθήσεις και βραχοπτώσεις, ρωγμές, καθώς και φαινόμενα ρευστοποίησης. Έγιναν εκατοντάδες μετασεισμοί, πολλοί από αυτούς εξίσου καταστρεπτικοί με τον κύριο σεισμό, μέχρι και το 1884.

Η ένταση αποτελεί το μέτρο των επιπτώσεων του σεισμού στις κατασκευές, στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Το μέγεθος αποτελεί το μέτρο της ενέργειας που εκλύεται από την εστία κατά τη διάρκεια της σεισμικής δόνησης.

Σεισμοί εκδηλώνονται σε όλο τον πλανήτη. Οπωσδήποτε όμως το μεγαλύτερο ποσοστό των σεισμικών δονήσεων γεννιούνται σε ενεργά ρήγματα, στις παρυφές των λιθοσφαιρικών πλακών.

Πρόγνωση είναι η γνώση του μεγέθους, του χρόνου γένεσης και του επίκεντρου ενός σεισμού πριν αυτός εκδηλωθεί. Η πρόγνωση των σεισμών είναι ένα θέμα που παρουσιάζει μεγάλο θεωρητικό αλλά και πρακτικό ενδιαφέρον και αποτελεί ένα είδος πρόκλησης για τους επιστήμονες. Η έρευνα στον τομέα αυτό προχωράει συνεχώς, ο στόχος όμως της συστηματικής παροχής προγνώσεων βραχείας διάρκειας δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, ώστε να μπορεί να προβλεφθεί ο ακριβής χρόνος γένεσης, το επίκεντρο και το μέγεθος ενός σεισμού πριν την εκδήλωσή του.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από το NEIC περίπου 20.000 σεισμοί εκδηλώνονται κάθε χρόνο ή 55 ανά ημέρα. Όμως λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, των επικοινωνιών και κατά συνέπεια των δυνατοτήτων καταγραφής των σεισμικών συμβάντων, καθώς και λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος του πληθυσμού γι αυτό το θέμα, όλοι οι πολίτες ενημερώνονται για την εκδήλωση σεισμών γρηγορότερα και συστηματικότερα από ότι στο παρελθόν.

Τα δίκτυα φυσικού αερίου κατασκευάζονται από αγωγούς πολυαιθυλενίου, δηλαδή από υλικό εύκαμπτο, οπότε η ίδια η ελαστικότητά του επιτρέπει να ακολουθεί τις μετακινήσεις της γης την ώρα του σεισμού, άρα να μην παρουσιάζει ιδιαίτερες βλάβες. Επιπλέον, στις συνδέσεις των καταναλωτών με τα δίκτυα 4 bar, τοποθετείται στον παροχετευτικό αγωγό βαλβίδα αυτόματης διακοπής της ροής (flow-limitor) σε περίπτωση που υπάρξει μέσα στον αγωγό ροή μεγαλύτερη από την καθορισμένη, καθώς και βαλβίδα αποκοπής στο ρυθμιστή (shut-off).

Αμέσως μετά το σεισμό παρατηρείται αυξημένη χρήση των τηλεφωνικών γραμμών από μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Αυτή η υπερφόρτωση μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα τηλεφωνικά κέντρα, οπότε για την αποφυγή των βλαβών κλείνουν αυτόματα ολόκληροι τομείς όταν ένα συγκεκριμένο ποσοστό συσκευών βρίσκεται σε χρήση. Αυτή είναι και η κύρια αιτία δυσλειτουργίας των γραμμών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας.

Ο Αντισεισμικός Κανονισμός κάθε χώρας είναι το νομικό κείμενο που περιέχει το σύνολο των κανόνων που καθορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις για το σχεδιασμό αντισεισμικών κατασκευών, το οποίο αναθεωρείται και επικαιροποιείται όποτε κριθεί αναγκαίο. O πρώτος Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός στην Ελλάδα συντάχθηκε και άρχισε να ισχύει το 1959. Το 1984 συμπληρώθηκε με πρόσθετα άρθρα, η αποκλειστική εφαρμογή των οποίων άρχισε το 1985. Το 1995 τέθηκε σε αποκλειστική εφαρμογή ο Ν.Ε.Α.Κ. (Νέος Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός), ενώ από το 2001 ισχύει ο Ε.Α.Κ.